De twee volgende, in hun symboliek verwante kaarten behoren tot de gecompliceerdste kaarten uit de Kleine Arcana en in feite van het gehele tarotspel. Ze laten zien wat het verschil is tussen verschillende interpretatielagen en de extra dimensie die ik `poort' heb genoemd. De Vijf laat nogal wat betekenissen toe, maar de Zes toont ons het concrete mechanisme van de poort zelf.
Oppervlakkig beschouwd illustreert Pentakels Zes het idee van samen delen, vrijgevigheid, liefdadigheid. Merk echter op dat de afgebeelde mensen in een hiërarchische relatie tot elkaar staan; één van hen steekt boven de twee anderen uit. De kaart symboliseert zodoende een relatie waarin één persoon de anderen domineert. Hij geeft weliswaar aan de anderen, maar zal dat altijd op grond van zijn superioriteit doen. De weegschaal is in evenwicht, wat vaak een symbool voor een bijzonder stabiele relatie is, temeer daar de betrokkenen hier zo goed bij elkaar passen. Zoals de een wenst te domineren, zo willen de anderen overheerst worden. De lagere positie impliceert niet werkelijk zwakheid; het initiatief tot de verhouding gaat vaak van de lager geplaatste persoon uit en als de overheersende figuur eventueel veranderingen wil aanbrengen, dan zal juist deze ondergeschikte persoon uiterst subtiel aandringen op het voortzetten van de verhouding zoals ze is.
Soms betreft de hiërarchie niet zozeer personen als wel een situatie - van emotionele, economische of andere aard - die een persoon of groep mensen in haar macht heeft. Ze winnen misschien niet zoveel uit de situatie, maar toch net genoeg om niet naar iets anders te gaan uitkijken. Misschien betreft het een baan die wel materiële voordelen biedt, maar slechts weinig bevrediging of nauwelijks kans op verbetering inhoudt; of het kan om een relatie gaan waarin de partners ongelukkig zijn, maar het toch ook comfortabel hebben; of het is een politieke situatie, waarin mensen weliswaar inzien dat ze worden onderdrukt, maar het kleine beetje veiligheid dat ze hebben niet op het spel durven te zetten.
Deze kaart houdt, weliswaar niet geheel zuiver, verband met alle kaarten uit de Grote Arcana ( de Hiërofant, de Geliefden, de Duivel en andere) waarop een of andere kracht de tegenstellingen van het leven verbindt of verzoent. In dit geval zal echter niets werkelijk worden verzoend, hoewel de situatie in evenwicht blijft en niet teloor zal gaan.
Tot nu toe ligt het zwaartepunt van de interpretaties bij de twee bedelaars. Wat leert de schenker ons? Hij toont vrijgevigheid, hoewel de in balans verkerende weegschaal erop wijst dat hij niet spontaan geeft, maar eerder uitrekent wat hij zich kan veroorloven. Hij geeft, met andere woorden, weg wat hij toch niet zal missen. In emotioneel opzicht symboliseert hij iemand die gemakkelijk met andere mensen contact maakt, maar daarbij altijd zijn diepste gevoelens verborgen zal houden.
Hiervoor schreven we dat de relatie van beide kanten komt. Nu zijn er veel mensen die alleen in beperkte mate `geschenken' van anderen zullen aannemen. Het zou hen bijvoorbeeld kunnen afschrikken of in verlegenheid brengen, als iemand intense gevoelens toonde. Hetzelfde kan opgaan voor mensen die een afkeer van `liefdadigheid' hebben en elk aanbod tot hulp in die categorie onderbrengen. Misschien is de essentie van Pentakels Zes daarom aan mensen geven wat ze bereid zijn te ontvangen.
Ik heb deze woorden benadrukt, omdat ze naar iets verwijzen dat hun letterlijke betekenis te boven gaat. De meeste mensen zullen onbewust hun geschenken afwegen tegen wat anderen van hen verwachten; ze zullen vermijden dat anderen of zijzelf zich er onbehaaglijk mee gaan voelen. Aan de andere kant zal degene die anderen welbewust wil geven wat ze nodig hebben en kunnen gebruiken (en niet wat zij denken nodig te hebben) over een goede zelfkennis moeten beschikken en ook inzicht moeten hebben in de algemene psychologie van de mens. Er zijn maar weinigen die dit niveau van geven bereiken. Velen die denken te weten wat een ander nodig heeft, projecteren in feite hun persoonlijke behoeften en angsten op de ander. De tarot is een objectieve informatiebron en kan ons helpen de eigen behoeften en die van een ander te begrijpen. Daarom ook houdt Pentakels Zeven verband met de Negen, welke kaart immers geldt als het embleem voor zekerheid.
Aan het idee om mensen te geven wat ze nodig hebben, zit ook een religieus aspect vast. Mystici en esoterici beweren vaak dat de verborgen waarheid van een religie bijna het tegenovergestelde kan zijn van wat de religie oppervlakkig gezien lijkt te verkondigen. Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel dat een doctrine ons voorschrijft dat we onze verlangens moeten beheersen door middel van vrome gedachten, dan zou een occultist ernaar kunnen streven zijn meest verborgen driften naar boven te halen om daar vervolgens mee aan de slag te gaan. Deze scheiding ontstaat omdat de meeste mensen niet alleen niet om kunnen gaan met religieus-psychologische theorieën in hun verhulde vorm, maar dat ook helemaal niet willen. Sterker nog, velen die het wel proberen, zullen vermoedelijk ontdekken dat het voor hen onmogelijk is om de waarheid te assimileren. Denk aan Rabbi Ben Abuysh, die van zijn geloof viel toen hij dacht twee Goden te zien.
Idries Shah vertelt de fabel van twee mannen die bij een stam komen waar men een vreselijke angst voor watermeloenen heeft; men gelooft dat het demonen zijn. De eerste reiziger probeert de stamleden de waarheid te vertellen en wordt als ketter gestenigd. De tweede accepteert hun orthodoxie, wint hun vertrouwen en onderricht ze langzaam aan. Net als in dit verhaal gaat het bij Pentakels Zes om de manier waarop godsdiensten, en ook esoterische doctrines, ons geven wat we kunnen aannemen. Bij de beschrijving van de kaart heeft Waite het over `iemand in de vermomming van een koopman'- niet een koopman, maar iemand `vermomd' als eentje. En bij Nietzsche, in Also Sprach Zarathustra, zegt een kluizenaar tegen Zarathustra: `Als je naar hen toe wil gaan, geef ze dan niet meer dan een aalmoes, en laat ze daarom smeken: Geef meer en niemand zal luisteren.
Maar wie is die persoon in zijn `vermomming' van koopman? Is hij gewoon een leraar of staat hij voor een bepaalde religieuze of psychologische leer? De weegschalen suggereren iets meer, namelijk Gerechtigheid, symbool van waarheid, niet alleen in de zin van `juiste informatie', maar ook in de zin van een levenskracht die het universum bij elkaar en in evenwicht houdt. Bij Pentakels Tien trad deze kracht op in de vorm van de oude man bij de poort; hier zien we hem als de koopman. Het leven geeft ons wat we nodig hebben en kunnen gebruiken. Dit geldt met name als we ons in een positie plaatsen waarin we ook daadwerkelijk kunnen ontvangen.
Mensen die aan meditatie doen of gebruik maken van de tarot en gelijksoortige disciplines, of op artistiek gebied werkzaam zijn, krijgen dikwijls met een curieus verschijnsel te maken. Het leven lijkt een complot te smeden om hun te kunnen geven wat ze nodig hebben om op gang te komen. Geen grote uitbarsting, maar net het juiste duwtje op het moment waarop dat het beste van pas komt.
Ik zal een voorbeeld geven. Toen ik bezig was met het `uitpuzzelen' van de betekenissen van Pentakels Zes, deed ik een tarotlezing voor mijzelf en daarin kruiste de Zes de Ridder van Bekers. Voor mij betekende het dat het voordeel zou opleveren als ik mij beschouwend bleef opstellen. Nu deed ik deze lezing enkele maanden na het overlijden van mijn moeder en tijdens een bezoek aan mijn vader ontdekte ik een mezuzah (een joods amulet) van mijn moeder. Deze begon ik te dragen. In de mezuzah stond het woord `Shaddai' gegrift. Ik herkende dit woord wel als een naam van God, maar ik wist niet waar het voor stond. Twee of drie dagen na de bovengenoemde tarotlezing ging ik met mijn vader naar de synagoge voor de zaterdagse gebeden (alleen zou ík dat nooit hebben gedaan). Bij het binnengaan zag ik de naam `Shaddai' op tentoongestelde sieraden en ik maakte gewag van mijn nieuwsgierigheid naar de betekenis van het woord.
Toen ik de Bijbelpassage van die dag bekeek, ontdekte ik een noot waarin de betekenis van `Shaddai' werd verklaard. In de vertaling van `Almachtige' stamt het woord af van de Hebreeuwse wortel `overweldigen'; er bestaat echter ook een verband met een Arabisch woord dat `liefdadigheid, het geven van geschenken' betekent. Het boek beantwoordde niet alleen mijn concrete vraag, maar verruimde ook mijn inzicht in Pentakels Zes. De `koopman' symboliseert de levenskracht, die niet enkel geeft wat we nodig hebben en kunnen opnemen, maar ons ook kan `overweldigen' (maar dat gewoonlijk niet zal doen wanneer we dat niet willen) met spirituele wonderen. Deze inzichten werden mogelijk, omdat ik mij in een positie had gemanoeuvreerd waarin ik bereid was te ontvangen, namelijk door met mijn vader mee te gaan naar de synagoge. Deze inzichten zijn voor mij zodoende van grotere waarde dan wanneer het louter intellectuele noties zouden zijn geweest.
Pentakels Zes maakt duidelijk dat de waarde van het bestuderen van de tarot of enige andere discipline niet alleen schuilt in de verworven concrete kennis, maar even goed in de geestelijke ontwikkeling die door de activiteit van het studeren als zodanig wordt bewerkstelligd. Het werk zelf verandert ons. Door middel van het mechanisme van de poortkaarten kunnen we deze veranderingen bewust en doelgericht teweegbrengen. Wie over deze afbeeldingen mediteert en zich `erin' verplaatst, stelt zich open voor hun gaven.
De mogelijkheden van de omgekeerde kaart hangen samen met de betekenissen van de rechtopstaande kaart. Waar we rekenen op samen delen, zien we zelfzucht en ontbreekt de vrijgevigheid. Soms verwijst dit naar een situatie waarin de betrokkene een superieure positie inneemt.
De gever wordt er dan toe geprovoceerd nog ongeremder te geven en vooral niet precies te berekenen wat hij zich kan veroorloven, maar werkelijk te delen. In andere situaties zal de kaart verwijzen naar de wrok van degenen die het voorwerp van de liefdadigheid vormen of van de emotionele pendant daarvan, medelijden.
Vaak geeft de Zes aan dat een stabiele, maar in wezen ongelijke of onbevredigende situatie in de knoop is geraakt. Of deze verstoring in een meer vrije of gelijkwaardige situatie zal veranderen of niet, hangt af van diverse factoren en niet in het minst van het verlangen en de moed van degenen om door te gaan met een proces dat zij, of iets in de buitenwereld, in gang hebben gezet.
De kaart geeft tot slot, natuurlijk, ook aan dat we niet bepaald een ontvankelijke positie innemen als we ons spiritueel afsluiten, niet op een praktische mogelijkheid ingaan of wellicht de motieven van anderen arrogant of achterdochtig benaderen.